Psychiatra, psycholog i psychoterapeuta należą do zawodów zajmujących się zdrowiem psychicznym. Wszystkich specjalistów łączy ten sam cel – jest nim udzielenie pomocy ukierunkowanej na odzyskanie przez osobę równowagi psychicznej czy ustąpienie objawów. Jakie są więc różnice między tymi profesjami?
Nie mamy trudności w szukaniu specjalistycznej pomocy, gdy boli nas ciało (np. kręgosłup, gardło, brzuch), natomiast w obliczu przeżywanego cierpienia psychicznego, przychodzi nam to o wiele trudniej. Nasz umysł (tj. mózg), podobnie jak nasze ciało, okresowo może czuć się wyczerpany czy wyeksploatowany – czego przejawami będą między innymi utrzymujący się obniżony nastrój, trudności ze snem, drażliwość, przewlekły stan zmęczenia. Dlatego w sytuacji, gdy czujesz się zagubiony, zmagasz się z intensywnym bądź przewlekłym stresem, obserwujesz niepokojące zmiany w swoim zachowaniu – nie obawiaj się skorzystać z pomocy psychologa, psychiatry czy psychoterapeuty.
Jaka jest między nimi różnica i gdzie można uzyskać bezpłatną pomoc poszczególnych specjalistów? Poniżej znajdziesz garść przydatnych informacji.
Psycholog
Psycholog to osoba, która ukończyła jednolite magisterskie studia psychologiczne. Zdobycie takiego wykształcenia uprawnia psychologa do prowadzenia diagnozy psychologicznej, wydawania opinii, świadczenia konsultacji psychologicznych, prowadzenia poradnictwa psychologicznego oraz pomocy terapeutycznej. Warto podkreślić, że psychologia (podobnie jak medycyna) jest bardzo szeroką i rozbudowaną dziedziną, która zajmuje się różnymi aspektami i obszarami funkcjonowania człowieka (m.in. psychologia społeczna, psychologia szkolna/wychowawcza, psychologia sądowa, psychologia kliniczna, psychologia zarządzania zasobami ludzkimi). Do udzielania pomocy w zakresie zdrowia psychicznego najlepiej wykwalifikowany jest psycholog kliniczny (specjalista psycholog kliniczny lub specjalista psycholog kliniczny dzieci i młodzieży). Jest to psycholog, który po ukończonych magisterskich studiach psychologicznych, dodatkowo odbył 4-letnie kształcenie specjalizacyjne oraz zdał państwowy egzaminu specjalizacyjny w Centrum Egzaminów Medycznych. Specjalista psycholog kliniczny jest zawodem medycznym – ma największe doświadczenie w prowadzeniu profilaktyki, diagnostyki oraz terapii zaburzeń psychicznych, czy trudności adaptacyjnych w radzeniu sobie z życiowymi kryzysami/zmianami.
Konsultacja psychologiczna czy porada psychologiczna mogą stanowić pierwszy krok do uzyskania pomocy i przyglądnięcia się doświadczanej trudności lub problemowi. Psycholog może nam pomóc w rozpoznaniu i nazwaniu problemu, poszerzeniu perspektywy widzenia i interpretacji sytuacji problemowej, znalezieniu możliwych rozwiązań, jak również w określeniu tego, jaka forma dalszej pomocy będzie najbardziej odpowiednia dla poprawy naszego sposobu funkcjonowania czy zmiany problemowej sytuacji.
Pomoc psychologiczna jest szczególnie ważna, gdy mamy poczucie, że znajdujemy się w sytuacji, która nas przerasta, przekracza nasze możliwości poradzenia sobie. Przeżywamy stres oraz doświadczamy silnych emocji (smutku, złości, lęku), które dezorganizują nasz codzienny sposób funkcjonowania. Czujemy się nieszczęśliwi i nie wiemy, jak ten stan zmienić. Doświadczamy różnych kryzysowych sytuacji – np. zmagamy się z chorobą przewlekłą czy zagrażającą życiu, dotyka nas niepełnosprawność, doświadczamy rozpadu lub kryzysu w związku, zmagamy się z nałogiem, doświadczyliśmy wypadku bądź sytuacji zagrażającej życiu. Do psychologa możemy się również zgłosić po poradę, gdy martwi nas sposób funkcjonowania osoby bliskiej i czujemy się bezsilni w zakresie własnych możliwości pomocy tej osobie.
Psychiatra
Psychiatra to lekarz medycyny, który ukończył specjalizację z psychiatrii. Psychiatra, jako jedyny z opisywanych specjalistów, może przepisywać leki, wystawiać zwolnienia lekarskie oraz stawiać diagnozę zaburzeń psychicznych.
Do psychiatry należy zgłosić się koniecznie, gdy doświadczamy niepokojących objawów, które dezorganizują nasze codzienne funkcjonowanie – np. zmagamy się z zaburzeniami snu, utrzymującym się przez okres co najmniej dwóch tygodni smutkiem, demobilizacją oraz spadkiem zainteresowań, tracimy kontakt z rzeczywistością, słyszymy nieobecne głosy, jesteśmy agresywni wobec innych, doświadczamy myśli samobójczych, przeżywamy bardzo silny lęk/niepokój, który przybiera postać paniki. W takich sytuacjach warto nie zwlekać z wizytą u psychiatry, gdyż sami nie jesteśmy w stanie sobie pomóc, a czas działa na naszą niekorzyść, nasilając objawy.
W procesie leczenia większości zaburzeń psychicznych farmakoterapia powinna być stosowana równolegle z terapią psychologiczną/psychoterapią, dla uzyskania trwałych efektów leczenia. Farmakoterapia pozwala ustabilizować działanie ośrodkowego układu nerwowego w zakresie biochemicznym – co wpływa na poprawę samopoczucia/ustąpienie objawów, z kolei oddziaływania terapeutyczne, w wielu przypadkach, pozwalają na utrzymanie tych efektów po wycofaniu leków.
Psychoterapeuta
Psychoterapeuta to z kolei osoba, która ukończyła czteroletnie kształcenie psychoterapeutyczne. Bardzo wielu psychologów, jak również lekarzy psychiatrów jest psychoterapeutami. Warto mieć na uwadze, że w Polsce, ze względu na brak regulacji prawnych, psychoterapeutą może zostać każdy, niezależnie od posiadanego wykształcenia. Dlatego, jeśli decydujemy się na podjęcie psychoterapii, to warto zapoznać się z tym, jakie wykształcenie posiada psychoterapeuta, czy korzysta z superwizji, czy przynależy do jakiegoś towarzystwa regulującego jakość pracy. Polskie Towarzystwo Psychologiczne oraz Polskie Towarzystwo Psychiatryczne dbają o to, aby w procesie certyfikacji psychoterapeutami były osoby z wykształceniem medycznym, psychologicznym lub pokrewnym, ale na rynku funkcjonuje wiele stowarzyszeń czy fundacji, które nadają uprawnienia psychoterapeutyczne niezależnie od posiadanego wykształcenia i doświadczenia zawodowego (nie ma wymogów doświadczenia klinicznego).
Psychoterapia to metoda leczenia w formie dialogu pomiędzy pacjentem/klientem a terapeutą, która ukierunkowana jest na poprawę zdrowia, samopoczucia oraz relacji z innymi, jak również lepszego rozumienia siebie, swoich problemów i czynników je wywołujących. Istnieje kilka wiodących i empirycznie potwierdzonych szkół psychoterapii, które różnią się między sobą sposobem pracy. Do najczęściej spotykanych podejść psychoterapeutycznych należą: psychoterapia psychodynamiczna, psychoterapia analityczna, psychoterapia poznawczo-behawioralna, psychoterapia systemowa, psychoterapia humanistyczna, psychoterapia integratywna.
Do psychoterapeuty warto zgłosić się, gdy czujemy, że doświadczany przez nas problem ma charakter długofalowy i pomimo podejmowanych prób zmiany, nadal towarzyszy nam poczucie zagubienia i dezorientacji w zakresie własnego sposobu funkcjonowania czy relacji z innymi. Ponadto psychoterapia jest zalecana między innymi w leczeniu zaburzeń osobowości, zaburzeń odżywiania, nerwicy, depresji, różnych uzależnień, fobii.
Gdzie można uzyskać bezpłatną pomoc psychologa, psychiatry, psychoterapeuty?
W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia działają:
- Poradnie Zdrowia Psychicznego (nie jest wymagane skierowanie od lekarza, nie obowiązuje rejonizacja),
- Centra Zdrowia Psychicznego (nie jest wymagane skierowanie od lekarza, obowiązuje rejonizacja),
- Ośrodki Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży (nie jest wymagane skierowanie) – oferują pomoc psychologiczną i psychoterapeutyczną,
- Środowiskowe Centra Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży (nie jest wymagane skierowanie od lekarza) – oferują pomoc lekarza psychiatry, psychologa i psychoterapeuty.
Inne ośrodki/telefony pomocy:
- Ośrodki Interwencji Kryzysowej – oferują całodobową pomoc psychologiczną oraz psychoterapeutyczną w sytuacjach kryzysowych (w tym dla osób nieubezpieczonych),
- Antydepresyjny Telefon Zaufania Fundacji Itaka (tel.22 484 88 01),
- Telefon Zaufania dla Dorosłych (pon-nd. 14:00-22:00; tel. 116 123),
- Telefon Zaufania dla Osób Starszych (22 635 09 54),
- Całodobowa Bezpłatna Infolinia dla Dzieci, Młodzieży, Rodziców oraz Nauczycieli (tel. 800 080 222),
- Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (tel. 116 111)
- Bezpłatna Linia Wsparcia dla Osób po Stracie Bliskich Fundacji „Nagle Sami” (tel. 800 108 108),
- Centrum Praw Kobiet (tel. 22 621 35 37 lub 600 070 717),
- Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” (tel. 800 120 002),
- Telefon Zaufania HIV/AIDS (tel. 801 888 448 lub 22 692 82 26),
- Infolinia Anonimowych Alkoholików (tel. 801 033 242).
___
Artykuł zawiera płatną promocję.
