Potrzeba stworzenia takiego zestawienia zrodziła się, gdy pisałam o książkach dobrych do poczytania zimą. Dotarło do mnie, że o niemal epokowych śnieżycach czytamy nie tylko w “Dzieciach z Bullerbyn”, ale i w opowiadaniach pisanych całkiem współcześnie. Nadal powstają książki o zimach, których już nie ma. Akurat ostatnia zima zaskoczyła, ale…
Nie mylić pogody z klimatem! Nie używać foliowych torebek! Nie brać długich pryszniców! Nie produkować śmieci! Nie jeść mięsa! Nie latać samolotami!… Jak zauważa Marc ter Horst, autor pierwszej z niżej wymienionych książek, puste zakazy i wywoływanie poczucia winy nikomu nie są miłe i mogą tylko odnieść odwrotny skutek. Natomiast Paulina Górska przypomina, że dzieci uczą się, obserwując nas i… czytając. Cóż mogę dodać? Tylko swój subiektywny wybór książek dla dzieci, które nam bardzo pomagają oswajać temat zmian klimatu i szczerze zaprzyjaźniać się z ekologią.
Palmy na biegunie północnym. Wielka opowieść o zmianie klimatu
Autor: Marc ter Horst
Ilustratorka: Wendy Panders
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia
Wspomniałam już kiedyś, że wiele wydawanych obecnie książek dla dzieci mogłoby być doskonałymi podręcznikami szkolnymi. “Palmy” są kolejnym, o ile nie jednym z najlepszych takich przykładów. Autor przez kilka lat zbierał informacje z książek, wszelkich mediów i bezpośrednio od naukowców i aktywistów, by finalnie w przystępny i atrakcyjny sposób przekazać je młodym czytelnikom we własnej publikacji. Narracja prowadzona jest w drugiej osobie liczby pojedynczej – czujemy się więc trochę jak na wykładzie. Gwarantuję, że jest to wykład bardzo, bardzo ciekawy. Dowiadujemy się z niego, kim są uchodźcy klimatyczni, a kim klimatyczni negacjoniści; czym są bąki z morza, a co powodują krowie bąki, o których ostatnio było głośno po opublikowaniu badań gospodarki dwutlenku węgla w Amazonii. Poznajemy nazwiska odkrywców efektu cieplarnianego i wielu innych zjawisk związanych ze zmianami klimatu, o których nie czyta się na co dzień w internecie. Mniej jest tu porad, jak postępować, czy ocen zachowań, za to wiele ciekawie zilustrowanych, a przez to zapadających w pamięć faktów. Nie brakuje też pomysłów na eksperymenty i zabawy. Dajcie się porwać wielkiej opowieści o zmianie klimatycznej, której wszyscy jesteśmy bohaterami!
Na pewno zainteresują was również te tytuły:
- Mathilda Masters, “123 superciekawe fakty o klimacie”, Wydawnictwo Nasza Księgarnia,
- Boguś Janiszewski, “Klimat. To, o czym dorośli ci nie mówią”, Wydawnictwo Publicat.
Ocieplenie klimatu. Na czym polegają zmiany klimatyczne na Ziemi?
Autorka: Kristina Scharmacher-Schreiber
Ilustratorka: Stephanie Marian
Wydawnictwo: Babaryba
Kolejna solidna dawka wiedzy, lecz w nieco mniejszej pigułce, przez co proponuję podsunąć ją również młodszym, przedszkolnym czytelnikom. Na niecałych stu pełnych ślicznych ilustracji stronach, w niemal kieszonkowym formacie autorki zawarły mnóstwo przejrzyście posegregowanych informacji o tym, co aktualnie dzieje się z klimatem naszej planety. Główną siłą tej książki są ilustracje, które tutaj aż proszą się o nazwanie ich po prostu obrazkami. Różne formy schematów i elementy komiksu znowu mogłyby zainspirować twórców podręczników marzeń. Całość utrzymana jest w zgaszonych, ciepłych kolorach; papier pochodzi z odpowiedzialnych źródeł. Prawdziwa gratka dla wkręconych w ekologię brzdąców. Po tej lekturze żaden z nich nie pozwoli mylić klimatu z pogodą!
By ekologiczną świadomość zaszczepiać od kołyski i sukcesywnie rozszerzać wiedzę, polecam:
- Patrick George, “Uratuj Ziemię!”, Wydawnictwo Bajka,
- Seria “Zielone ABC”, Wydawnictwo Jedność,
- Christina Steinlein, Mieke Scheier, “Woda. Źródło życia”, Wydawnictwo Babaryba.
Śmieciogród (i pozostałe części serii)
Autorka i ilustratorka: Ola Wołdańska-Płocińska
Wydawnictwo: Papilon
“Śmieciogród” to środkowa część przepięknej, albumowej serii. Tom ten poprzedziła “Zwierzokracja”, a niedawno ukazała się “Smakologia”. Ola Woldańska-Płocińska, która każdą z książek stworzyła od treści przez ilustracje po skład, to jedna z najciekawszych współczesnych ilustratorek. Łatwo zakochać się w jej charakterystycznej kresce, łączącej w sobie minimalizm z pochwałą barw i duchem malarstwa klasycznego. Wspaniale, że wykorzystuje tę siłę do szerzenia wiedzy na tak ważne tematy. Choć brzmi to paradoksalnie, śmieci są przecież jednym z najważniejszych tematów i największym problemem na świecie. “Śmieciogród” gromadzi znów kawał faktografii, a także uczy, jak segregować odpady, jak zmniejszać ich ilość w codziennym życiu itp. Zapamiętać wszystko pomagają wielkie nagłówki w fantastycznych autorskich krojach i luźne notatki na marginesach. Obowiązkowa pozycja na półce nie tylko każdego małego ekologa, ale i estety!
Więcej śmieci, ale i wiedzy, jak rozwiązać ich problem, znajdziecie w:
- Gerda Raidt, “Śmieci. Najbardziej uciążliwy problem na świecie!”, Wydawnictwo Babaryba,
- Małgorzata Ogonowska, Artur Rogoś, “Co zrobić z tą górą śmieci”, Wydawnictwo Adamada,
- Iwona Wierzba, Eliza Saroma-Stępniewska, “Draka ekonieboraka”, Wydawnictwo Albus.
Hela Foka. Historie na fali
Autorka: Renata Kijowska
Ilustratorka: Anna Łazowska
Wydawnictwo: Znak Emotikon
Edukacja ekologiczna ma różne oblicza – również w literaturze dla dzieci. Większość książek o tej tematyce ma formę leksykonów, ale nie brakuje też baśni i opowieści. “Hela Foka” była jedną z pierwszych prawdziwych powieści, którą przeczytałam Matyldzie, i przez długi czas pozostawała jej najukochańszym tytułem. To opowiedziana z ciepłem i serdecznością historia małej foki szarej, jej rodziny i przyjaciół: morświna, kura diabła, mewy, meduzy, a nawet zabłąkanej wielorybicy. Nie brakuje tu też emocji i chwil grozy. Między kolejnymi rozdziałami znalazło się również miejsce na fakty – strony z ciekawostkami o środowisku Bałtyku i jego mieszkańcach dodatkowo ubogacają lekturę. “Hela” jest przyjemną nauką, przestrogą, ale i hołdem dla fokarium Stacji Morskiej na Helu. Bardzo zachęca do odwiedzenia jego bohaterskich pracowników i nie mniej dzielnych mieszkańców!
Więcej o tak pięknych, a tak zanieczyszczonych morzach i oceanach:
- Anouck Boisrobert, Louis Rigaud, “W głębinach oceanu”, Wydawnictwo Dwie Siostry,
- Kim, Eun-Ju, “Plastik fantastik?”, Wydawnictwo Babaryba.
Drzewołazki
Autorka i ilustratorka: Cecylia Malik
Wydawnictwo: Znak Emotikon
Czas na wisienkę na torcie, a jednocześnie publikację, której nie mogą nie poznać krakowscy czytelnicy. Nie zliczę, ile razy rozmawiając z gośćmi Bon Ami przy regale z książkami, opowiadałam o Cecylii Malik – krakowskiej aktywistce, artystce i drzewołazce. Poznałam ją właśnie przez projekt fotograficzny “365 drzew”. Potem przyszedł czas na Modraszek Kolektyw, performance’y podczas Wodnej Masy Krytycznej, moje ulubione, poruszające najczulsze struny Matki Polki na Wyrębie i niezliczenie więcej projektów, happeningów i ekoakcji. Bez Cecylii krajobraz Krakowa byłby mniej zielony, mniej niebieski i w ogóle mniej kolorowy. Tym bardziej warto sięgnąć po kunsztowne “Drzewołazki”, w których 10-letnia Ludka zaprzyjaźnia całe podwórko dzieciaków z drzewami. Bez trudu podzieli tę wyjątkową relację również z czytelnikami. Dajcie się wciągnąć w ten zielony świat!
O cudowności przyjaźni z drzewami i nie tylko przeczytacie również w tych książkach:
- Kathrine Applegate, “Drzewo życzeń”, Wydawnictwo Dwie Siostry
- Anna Paszkiewicz, “Trzy życzenia”, Wydawnictwo Widnokrąg
- Gaëlle Bouttier-Guérive, “Ekologia. Ratujmy Ziemię. Wielka księga zabaw”, Wydawnictwo Egmont
Wiosna to dobry czas, żeby zacząć myśleć i działać ekologicznie: gdy przyroda budzi się do życia, piękno pączków na drzewach, pierwszych kwiatów i śpiewu ptaków olśniewa. Niestety oprócz pierwiosnków spod śniegu, który w tym roku odwiedzał nas jeszcze w kwietniu, kiełkują też butelki, puszki i tony plastiku. My na jeden z pierwszych wiosennych spacerów wybrałyśmy się ciepło ubrane, z workami na śmieci i książkami. Z czystym sumieniem polecamy wam ten zestaw. Jeśli was też wciągnie ta zabawa, na świecie będzie coraz lepiej. Dobrego Dnia Ziemi!
