W pierwszej części artykułu zapoznaliśmy się z emocjami i stanami, w jakich mogą znajdować się seniorzy w związku z przedłużającą się izolacją. Już wiemy, jak ważne są relacje z drugim człowiekiem oraz wspierające rozmowy, w których wykażemy się cierpliwością i uważnością. Co jeszcze można zrobić, by wpłynąć na lepsze samopoczucie naszych rodziców i dziadków w dobie koronawirusa?
Rozmowy wspomnieniowe
U seniorów powszechny jest specyficzny proces myślowy, którego istota polega na oglądaniu się za siebie i ocenie swojego całego życia. Dlatego bardzo wartościowe dla seniorów są tzw. rozmowy wspomnieniowe, gdyż dają im możliwość bilansowania przeszłych wydarzeń. Wynikają z ich naturalnej potrzeby uporządkowania oraz podsumowania swojego życia. Warto pomagać w tym seniorom. Można zapytać: Jaki czas w ich życiu był dla nich najlepszy? Z czego są dumni? Jak radzili sobie, gdy były w ich życiu trudności czy niepowodzenia?
Ponadto rozbudowujmy ich wspomnienia oraz sposób postrzegania siebie w oparciu o własne spostrzeżenia oraz przemyślenia na ich temat. Rozmowy wspomnieniowe dają seniorom poczucie bliskości i wsparcia, jak również wzmacniają ich poczucie wartości oraz sensu życiowego. Ponadto są doskonałym sposobem treningu umysłu.
Zasada wzajemności pomocy
Każdy z nas, niezależnie od okoliczności pandemii i naszego wieku, chce się czuć w życiu potrzebny i ważny dla innych. Jest to kluczowe z perspektywy naszego sensu życiowego, poczucia własnej wartości czy poziomu przeżywanego bezpieczeństwa i satysfakcji życiowej. Dlatego dbajmy także o to, aby w relacji z seniorem zasada wzajemności pomocy była nadal aktualna i praktykowana. Zastanówmy się nad tym, w czym osoba starsza może mi pomóc? Co możemy robić wciąż razem? Np. dziadkowie mogą podczas wideokonferencji czytać wnukom, uczyć ich majsterkowania, możemy razem gotować, rozwiązywać krzyżówki czy wspólnie ćwiczyć.
Regularne ćwiczenia fizyczne oraz funkcji poznawczych
Regularne i umiarkowane ćwiczenia fizyczne są bardzo korzystne dla osób starszych, gdyż wzmacniają ich układ odpornościowy, spowalniają proces starzenia się organizmu, mają dobry wpływ na ich funkcjonowanie poznawcze, jak również rozładowują poziom napięcia emocjonalnego w sytuacji przeżywanego stresu. Dlatego zachęcajmy seniorów do ćwiczeń w domu – możemy to również robić z nimi w trakcie odwiedzin czy spotkań online. W okresie pandemii została uruchomiona platforma „Aktywny Senior” (www.fizjoterapiaporusza.pl) przez Krajową Izbę Fizjoterapeutów oraz Ministerstwo Zdrowia, na której można znaleźć filmiki z zestawami ćwiczeń dedykowanymi seniorom do wykonywania w domu.
Ponadto w kontakcie z seniorem warto go zachęcać do regularnych czynności czy aktywności, które stymulują umysł do wysiłku intelektualnego. Umysł, który jest angażowany w różne aktywności, starzeje się wolniej – inaczej mówiąc, prezentuje dobry poziom sprawności funkcji poznawczych (w zakresie pamięci, uwagi, myślenia przyczynowo-skutkowego oraz myślenia abstrakcyjnego, planowania i przewidywania konsekwencji działań). Można to robić m.in. poprzez wspólne granie w gry karciane, szachy/warcaby, rozwiązywanie łamigłówek, oglądanie albumów ze zdjęciami, zabawy z wnukami, czytanie książek/oglądanie filmów i rozmowę na ich temat.
Integracja społeczna
W sytuacji, gdy chcemy pomóc osobie starszej, która nie jest naszym bliskim, a wiemy, że zmaga się z obiektywną samotnością w czasie pandemii – to w pierwszej kolejności warto skontaktować się z nią telefonicznie i spróbować w trakcie rozmowy zdiagnozować jej potrzeby zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. W rozmowie warto zapytać, jak pan/-i radzi sobie z izolacją, bo może to być trudne doświadczenie.
Zaoferujmy w sposób życzliwy i serdeczny chęć wyjścia z pupilem, zrobienia ciepłego posiłku, zakupów, odebrania recepty czy leków. Poza pomocą fizyczną, bardzo istotna jest wspomniana życzliwa i uważna rozmowa, która prowadzona systematycznie pozwala na zbudowanie wspierającej relacji i więzi. Ponadto warto zachęcać osoby starsze, które są obiektywnie samotne i nie mają sieci wsparcia, do podejmowania aktywności społecznej. Na przykład możemy pomóc seniorowi technologicznie – w założeniu aplikacji na komputerze czy telefonie, które umożliwią udział w wydarzeniach kulturalnych (aktualnie w wersji online), czy grupach społecznościowych/dyskusyjnych bliskich seniorowi pod względem wieku czy zainteresowań. W wielu miastach działają centra aktywności seniora (CAS), kluby seniora, czy Uniwersytety III Wieku – w okresie pandemii w wersji online.
Istotne jest, aby charakter takiej pomocy był regularny a nie tylko jednorazowy. Aktualnie wiele fundacji i stowarzyszeń poszukuje wolontariuszy do udzielania pomocy seniorom samotnym, bądź w trudnej sytuacji zdrowotnej.
Czas pandemii koronawirusa, pomimo zagrożenia i strat, jakie przynosi, równocześnie uwrażliwia nas na potrzeby oraz emocje drugiego człowieka. Sytuacja przedłużającej się izolacji skonfrontowała wszystkich z doświadczeniem samotności fizycznej i emocjonalnej, poczuciem zagrożenia oraz ograniczonej kontroli nad sytuacją, co może nam pomóc w lepszym zrozumieniu, co czuje senior i czego może potrzebować – nie tylko w okresie pandemii, ale ogólnie na tym etapie życia.
Starość jest ciągłością życia, zapisaną w kalendarzu każdego z nas. Warto się jej przyglądać, rozumieć i empatyzować (współodczuwać), gdyż może nam to również pomóc w osobistym przeżywaniu własnej starości.
