„Nieraz już o tym rozmawiałyśmy w swoim gronie – że ty nic o nas nie wiesz! A przecież my jesteśmy”. Tak wita się z czytelnikami i czytelniczkami „Dam, dziewuch, dziewczyn” Heńka, a dokładniej Henryka Pustowójtówna – dziewczyna z powstania styczniowego, żołnierka. Jeśli rzeczywiście jeszcze nic nie wiesz o niej i innych kobietach, które zmieniały i nadal zmieniają świat, to – bez względu na płeć! – spraw sobie prezent na Dzień Kobiet: poczytaj o kobietach. O kobietach, które przecież są. I są niesamowite!
W 1957 roku „Malutka Czarownica” (Otfried Preussler, Wydawnictwo Dwie Siostry) zbuntowała się przeciwko zastanemu baśniowemu ładowi i przetarła szlaki plejadzie swoich następczyń – niesfornych czarownic, zdobywających coraz większą popularność w świecie dziecięcej literatury i kinematografii. Później zbuntowały się księżniczki Disneya: śpiące i wyczekujące rycerzy na białych koniach królewny zastąpiły niepokorne dziewczyny, które do dziś mają moc. Kobieca rewolucja przybyła też na regały z książkami dla dzieci, gdy świat po raz pierwszy przeczytał „Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek” (Elena Favilli, Francesca Cavallo, Wydawnictwo Sonia Draga). Kobiece bohaterki małe i duże, prawdziwe i fikcyjne, inspirowane i inspirujące istnieją tak długo jak ludzkość. Naprawdę jest o czym czytać, a my, kobiety, dopiero się rozkręcamy.
Baśnie, których nie czytano dziewczynkom
Autorka: Myriam Sayalero
Ilustrator: Mikołaj Rejs
Wydawnictwo: Dwukropek
Na całym świecie żyją dzieci, które na dobranoc chcą słuchać bajek. Toteż tworzą je pisarze wszystkich nacji. Od kołyski towarzyszą nam baśnie Andersena, dreszczyk emocji wywołują Bracia Grimm, a „Baśnie tysiąca i jednej nocy” przenoszą nas w odległe zakątki świata. Zbiór Myriam Sayalero ściśle nawiązuje do klasycznej twórczości, ale skupia wyjątkowe opowieści. Łączy je płeć głównej bohaterki, zawsze kobiety. To ona, nie on, rozwiązuje tu problemy, to ona wybawia z opresji mężczyzn. Przede wszystkim jednak bohaterki ludowych baśni hiszpańskich i ormiańskich, rosyjskich i brytyjskich, arabskich, pendżabskich i innych przeżywają bardzo ciekawe przygody. To intrygujące dla dziecięcych uszu i wywołujące błysk ekscytacji w oku opowiadania. Ilustracje w tej książce są jak zdjęte z teatralnej sceny – z jednej strony łączą historie osadzone w odmiennych czasach i kulturach w spójną całość, z drugiej podkreślają charakterystyczne elementy różnych tradycji. Od całości bije prawdziwa moc. Moc magii i moc kobiet, oczywiście.
Z baśni z całego świata, o których przebiegu decydują małe bohaterki, sprawdźcie jeszcze te:
- Etsuko Watanabe, „Czajniczek”, Wydawnictwo Dragon,
- Anna Onichimowska, „Tajemnica Malutkiej”, Wydawnictwo Ezop.
Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety, które zmieniły świat (i pozostałe części serii)
Autorka i ilustratorka: Kate Punkhurst
Wydawnictwo: K. E. Liber
Baśnie i opowieści o silnych, odważnych i mądrych kobietach nie biorą się znikąd. Inspiracji dostarczają bohaterki z krwi i kości. Ich biografie bywają równie fascynujące i wypełnione dramatycznymi zwrotami akcji, co losy baśniowych księżniczek i czarodziejek. By się o tym przekonać, wystarczy otworzyć na dowolnej stronie którąś z książek z serii „Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety”. Natychmiast wciągnie nas kolorowy świat pełen bystrych spojrzeń, ciekawych przedmiotów, intrygujących dat i chmurek z krótkimi, trafnymi frazami, które zapadają w pamięć i poruszają nawet najmłodsze serce. Nie zdziwiłabym się, gdybyście po tej lekturze słynne “Viva la vida!” Fridy Kahlo czy “Nie! Nie zrobię tego!” Rosy Parks usłyszeli od swoich raczkujących pociech. Szczególnie ten drugi cytat macie jak w banku.
O dzieciństwie nadzwyczajnych kobiet, które może szczególnie zainspirować małe czytelniczki, dowiecie się jeszcze więcej z tych książek:
- Maria Isabel Sanchez Vegara, seria „Mali wielcy”, Wydawnictwo Smart Books,
- Aleksandra Polewska, „Małe wielkie kobietki”, Wydawnictwo Czerwony Konik.
Damy, dziewuchy, dziewczyny. Historia w spódnicy i Podróże w spódnicy
Autorka: Anna Dziewit-Meller
Ilustratorka: Joanna Rusinek
Wydawnictwo: Znak Emotikon
Czasem w rozmowie z córką przytaczam nazwisko jakiejś historycznej postaci kobiecej. Reakcja na ogół jest szybka: “Opowiedz mi o niej!”. Wtedy chcę zamienić się w tę książkę. Albo przynajmniej móc po nią zawsze sięgnąć. Dokładnie tak powinno opowiadać się wielkie biografie – z lekkością, pasją, jakby opisywane osoby znało się osobiście. Autorkom „Dam, dziewuch, dziewczyn” zapewne łatwo było zaprzyjaźnić się ze swoimi bohaterkami, bo same na co dzień wcielają w życie wyznawane przez nie zasady. Autentyczność dosłownie spogląda tu na nas z okładek. Teksty Anny Dziewit-Meller i ilustracje Joanny Rusinek tworzą zgraną, nierozłączną całość, niemal jak w komiksie. W pierwszej części poznajemy nieustraszone Polki, w drugiej – wybywamy w świat. Obydwie te literackie podróże warto z dzieckiem odbyć i powtarzać, bo dostarczają radość i prawdziwą przyjemność.
Jeśli szczególnie interesują cię historie bohaterskich Polek, koniecznie zdobądź też:
- Anna Kaszuba-Dębska, „Poczet królowych polskich”, Wydawnictwo Znak Emotikon.
Kobiety i nauka. One zmieniły świat i Kobiety i sport. One grały, by wygrać
Autorka i ilustratorka: Rachel Ignotofsky
Wydawnictwo: Egmont
Podobnie jak Anna Kaszuba-Dębska w swej odpowiedzi na „Poczet” Jana Matejki oprowadza nas po wystawie wielkoformatowych obrazów – podobizn królowych polskich, Rachel Ignotofsky portretuje i przybliża nam światowe królowe nauki i sportu. Minimalistyczne, oszczędne w barwach portrety wzbogacone są o akcesoria pracy poszczególnych dam, dopiski, cytaty. Biografie urozmaicają adnotacje i grafiki na marginesach. Znajdziemy tu też rozkładówki z infografikami objaśniającymi istotne dla nauki i sportu zagadnienia ogólne. To właśnie konstrukcja wyróżnia te albumy na tle innych, czyniąc je wręcz doskonałymi podręcznikami. Tak właśnie sporządza się notatki z wykładów, by przyswajanie wiedzy szło gładko. Serię „Kobiety i…” polecam nie tylko małym kolekcjonerom literackich dzieł sztuki!
Zachwycić można się również tymi zbiorami kobiecych biografii:
- Libby Jackson, „Kosmiczne dziewczyny”, Wydawnictwo Kobiece,
- Katherine Halligan, „Jej historia. 50 kobiet i dziewczyn, które zadziwiły świat”, Wydawnictwo Ameet.
Ada, to wypada
Autorki: Sylwia Stano i Zofia Karaszewska
Ilustratorka: Ada Buchholc, Ola i Kamila Ramaniak, Dagmara Jagodzińska, Anna Kożdoń
Wydawnictwo: Znak Emotikon
Czas, by tak wspaniałe kobiety, o jakich czytamy we wszystkich wymienionych tu już książkach, same opowiedziały nam coś o sobie. Autorki, znane w internecie jako Książniczki, wpadły na nietuzinkowy pomysł zebrania wypowiedzi znanych polskich artystek, naukowczyń, dziennikarek, działaczek etc. Same wielkie nazwiska i wielkie życiorysy. Wypowiedzi te mają różne formy – poradników, przepisów, odpowiedzi na listy. Wszystkie są zwięzłe, ale wyraziste. Razem z niebanalnym opisami sylwetek i niesamowitą grafiką stworzoną przez kilka polskich ilustratorek otrzymujemy coś więcej niż książkę. Dostajemy zabawę, grę, prezent od kobiet dla kobiet. Pełne sukcesów życiorysy tutaj nie przytłaczają, lecz inspirują i kuszą, by też się wypowiedzieć. By opowiedzieć o sobie w formie, która do nas najbardziej pasuje, która mówi wiele o naszych marzeniach, przejściach i osiągnięciach. Bo kobietom i dziewczynkom wypada mówić o sobie.
O tym, co jeszcze wypada kobietom, przeczytacie w:
- Pénélope Bagieu, „Tupeciary” 1 i 2, Fundacja Bęc Zmiana,
- Rémi Courgeon, „Kruszynka”, Wydawnictwo Polarny Lis.
Egaliterra
Autorka: Joanna Olech
Ilustrator: Edgar Bąk
Wydawnictwo: Wytwórnia
Zamiast zakończenia przekornie przemycę opis jeszcze jednej, być może najważniejszej książki. „Egaliterra” porusza kwestię kluczową i przewijającą się przez wszystkie wyżej wymienione lektury. Powód, dla którego większość z nich powstała. Różowo-niebieskimi obrazami i oszczędnym tekstem autorzy opowiadają dzieciom i rodzicom o równości. Ta niezwykła opowieść dopełnia każdy z życiorysów kilkuset kobiet, które poznacie w pozostałych książkach. Droga każdej z nich, choć w każdym przypadku inna, to właśnie walka o równość i wolność, dążenie do autonomii. „Upominajmy się o równość i pielęgnujmy ją, póki przymierze różowych z niebieskimi nie zostało wypowiedziane. Mamy dużo do stracenia”. Ale na szczęście też mnóstwo do przeczytania!
Czytaj jeszcze więcej o kobietach, dziewczynach i dziewczynkach:
- Marta Breen, „Walka kobiet. 150 lat bitwy o wolność, równość i siostrzeństwo”, Wydawnictwo Non Stop Comics,
- Katarzyna Radziwiłł, „Historia kobiet”, Wydawnictwo Muchomor,
- „Kosmos dla dziewczynek” – dwumiesięcznik wydawany przez fundację o tej samej nazwie.
