Pandemia znacząco odmieniła nasze życie – ludzie cierpią z powodu rozłąki z bliskimi, doświadczają stresu i wielu negatywnych uczuć, takich jak choćby lęk o zdrowie własne i osób bliskich czy poczucie niepewności jutra. Nie omija to dzieci i nastolatków, którzy też doświadczają długotrwałego poczucia zagrożenia i braku stabilizacji. Jak możemy ich wspierać w tym trudnym czasie?
Zdalne nauczanie, wiele godzin spędzanych przed ekranem komputera, niepewność co do odpowiedniego przygotowania do egzaminów, zwyczajna nuda, brak możliwości budowania naturalnych relacji rówieśniczych i spotkania się z kolegami i koleżankami z klasy, poczucie izolacji społecznej – to problemy, z jakimi mierzą się w tym roku uczniowie.
Wielu zatroskanych rodziców zadaje sobie pytania o długofalowe skutki przedłużającej się, wielomiesięcznej izolacji, zastanawia się, w jaki sposób pandemia może wpłynąć na rozwój i zdrowie psychiczne ich dzieci. A przede wszystkim zachodzi w głowę, w jaki sposób można w tym trudnym czasie wspierać młodych domowników? Na to pytanie spróbujemy tutaj odpowiedzieć, w kilku kontekstach.
Emocje
- Chociaż każde dziecko inaczej przeżywa pandemię i inaczej radzi sobie z trudnymi emocjami, to w dobie izolacji od przyjaciół, dzieci i młodzież potrzebują czuć wsparcie i miłość najbliższych. Nic tego nie zastąpi. Będą potrzebowały przestrzeni, jaką my, dorośli, możemy im dać, by mogły wyrażać swoje uczucia, takie jak lęk, smutek czy złość. Będą więc potrzebowały rozmowy i empatycznej obecności dorosłych.
- Warto zagłębić się w świat przeżyć dzieci i nastolatków, spróbować dowiedzieć się za czym tęsknią, o czym marzą, co chcieliby robić, gdy pandemia już minie.
- Bądźmy dla dzieci i młodzieży bardziej wyrozumiali. Pamiętajmy, że ich złe humory i negatywne emocje wynikają z obecnej sytuacji i nie są skierowane przeciw nam.
Wiedza
- Ważne jest, aby do problemu koronawirusa podchodzić spokojnie i rzeczowo, upewniać się, czy poziom lęku młodego człowieka nie jest zbyt wysoki, czy posiadane przez niego wiadomości o koronawirusie są wiarygodne. Warto rozprawić się z fałszywymi wyobrażeniami i mitami na ten temat.
Rutyna
- Zazwyczaj funkcjonujemy w pewnych ramach. Dorosłym daje je praca, dzieciom szkoła i pewien ustalony rytm dnia. Ramy dają poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności, czyli coś, co zostało mocno nadszarpnięte przez pandemię. Dlatego warto sporządzić pewien plan, harmonogram na poszczególne dni, tak by był tam czas na codzienne obowiązki, naukę, zabawę czy jakieś formy relaksu. Dzieci, zwłaszcza małe, potrzebują rutyny i stałego rytmu dnia codziennego (tj. np. stałych pór wstawania, posiłków, zabawy, chodzenia spać), gdyż powtarzalność daje im poczucie przewidywalności.
- Nastolatkom, w granicach rozsądku, dajmy nieco swobody, pozwólmy robić rzeczy, na które w normalnej rzeczywistości nie wyrażaliśmy zgody. Jeśli nie muszą wstać wcześnie, przymknijmy oko na to, że trochę później idą spać. Jeśli z kolegami spotykają się przed komputerem, to dajmy im prawo by spędzały przed nim trochę więcej czasu. Pamiętajmy, że korzystanie z komputera przy zdalnym nauczaniu jest formą nauki, a nie rozrywki, więc, rozliczając je z czasu spędzonego przy ekranie, weźmy to pod uwagę.
Czas wolny
- Zachęcajmy dzieci i młodzież do aktywności fizycznej, ponieważ właśnie poprzez ruch mogą rozładować napięcie. Jeśli to możliwe, warto zorganizować rodzinny aktywny wypoczynek.
- Zaproponujmy dziecku lub nastolatkowi trening relaksacyjny lub relaksacyjną muzykę. Można skorzystać z gotowych propozycji dostępnych w Internecie. To złagodzi napięcie i obniży poziom lęku.
- Od czasu do czasu upieczmy ciasto albo ugotujmy z dzieckiem lub nastolatkiem to, na co ma szczególną ochotę. Kupmy coś dobrego do jedzenia. Takie małe ,,kulinarne” przyjemności mogą poprawiać nastrój.
Profesjonalne wsparcie
- Jeśli widzimy taką potrzebę, coś nas niepokoi w zachowaniu dziecka lub nastolatka, skorzystajmy z pomocy psychologa. Może to być sposób na odreagowanie napięcia i znalezienie konstruktywnych rozwiązań, na znalezienie zasobów potrzebnych do tego, aby lepiej zaadaptować się do tej szczególnie trudnej sytuacji.
Artykuł opracowano w oparciu o:
- 5 zasad – jak przetrwać w domu z nastolatkiem?, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia i Profilaktyki Uzależnień: http://opz.gdansk.pl/wp-content/uploads/2016/03/%C5%BBycie-rodzinne-w-COVID-19-Jak-przetrwa%C4%87-w-domu-z-nastolatkiem.pdf
- Urszula Jasiniewska, Jak radzić sobie w czasie społecznej izolacji – kilka pomysłów dla rodziców, dzieci i nauczycieli, Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Otwocku: http://ppppotwock.pl/pl/images/JAK_RADZI%C4%86_SOBIE_W_CZASIE_SPO%C5%81ECZNEJ_IZOLACJIpdf.pdf
- 6 sposobów dla rodziców, jak wspierać dzieci podczas epidemii koronawirusa, UNICEF: https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/dla-mediow/6-sposobow-dla-rodzicow-jak-wspierac-dzieci-podczas-epidemii-koronawirusa
- Tomasz Wojciechowski, Młodzi w czasie pandemii koronawirusa. “Izolacja w ich psychikę uderza najmocniej” [ROZMOWA], rozm. Olga Szpunar, Wyborcza.pl Kraków: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,25925361,mlodzi-w-czasie-pandemii-samotnosc-w-sieci.html
